ABD’nin tek taraflı yaptırımı sonrasında müzakere masasına oturmayan İran’ın, ABD’nin ekonomik kuşatmasının yanı sıra askeri kuşatmasına da maruz kaldığı gözleniyor.
ABD uçak gemisi USS John C. Stennis’in üç hafta önce Basra Körfezi’ne girerek İran’a gözdağı vermesi ve Suriye’den çekilmesi planlanan ABD askerlerinin Irak’a yerleştirileceğinin açıklanması, bazı çevrelerce İran’ın askeri manada kuşatıldığı şeklinde yorumlanıyor.
ABD’nin askeri tehdit kartını gören İran, Körfez’de geniş çaplı askeri tatbikat gerçekleştirerek olası saldırılara karşılık verebileceğini göstermek istiyor.
Yalnızca askeri tatbikatlar ile yetinmeyen İran, bölgesel sorunları kendi uhdesinde çözmeye çalışarak bölgedeki etkinliğini gözler önüne serme niyeti taşıyor.
İran’ın, Afganistan’ın son dönem siyasi hayatında rol oynama çabası içerisinde olan Taliban Örgütü ile görüşmesi de bu bağlamda değerlendirilebilir.
ABD’nin Afganistan’daki etkinliğini göz önüne alarak ABD’nin bu ülkedeki gücünü zayıflatmak isteyen İran’ın, Taliban heyeti ile gerçekleştirdiği görüşmeleri alışkanlıkları dışında kamuoyuyla paylaşması da dikkat çeken bir ayrıntı olarak görülebilir.
İran’ın eski düşmanı yeni dostu Taliban ile yürüttüğü görüşmelerin Afganistan resmi makamlarınca tepkiyle karşılanmasına rağmen, İran bölgede ABD’yi zorlama çabasından vazgeçmeyecek gibi görünüyor.
ABD tarafından askeri kuşatma tehdidi altında bulunan İran, endişelerinde pek de haksız değil. Nitekim Suriye’deki askerlerini Irak’a yerleştirecek olan ABD, İran’ın terör örgütü olarak nitelendirdiği Halkın Mücahidleri Örgütü üyelerini de Irak’a yerleştireceğinin Iraklı siyasilerce iddia edilmesi, İran’ı düşündüren konular arasında yer aldı.
ABD açısından İran yaptırımları beklenen dış etkiyi şimdilik gösteremese de İran’ın iç politikasını etkilemiş gibi görünüyor. Döviz kurunda yaşanan dalgalanmalar ve petrol gelirinin azalması bu noktada zikredilebilir. İran, ABD baskılarına kaşı Hindistan ile Çabahar Limanı projesi ve yine aynı ülkeyle yerel parayla ticaret dışında henüz sonuç getirici bir adım atamadı.
Nükleer anlaşmanın korunması ve AB’nin Avrupalı şirketlerin İran ile ticaretlerine ABD yaptırımlarına takılmadan devam etmesi için özel bir mekanizma kullanılmasını öneren Special Purpose Vehicle (SPV) sistemi de henüz hayata geçmiş değil.
İran’ın büyük umutlarla hayata geçmesini beklediği SPV, Avrupa’nın İran’dan Mali Eylem Görev Gücü’ne (FATF) üye olması ve Terörizmin Finansmanıyla Mücadele Konvansiyonu’yla (CFT) uyumlu yasalar çıkarmasını şart koşmasıyla birlikte şimdilik ertelenmiş gibi görünüyor.
Zaman zaman Avrupa’nın SPV konusunda somut bir adım atmadığın da yakınan İranlı yetkililer, kendilerine vaad edilen sistemin işler hale gelmemesi durumunda Tahran’ı Çin ve Rusya’yla daha çok yakınlaştıracağını ve Avrupalı şirketlerin bundan zarar göreceğini ifade ediyor.
Ayrıca Tahran yönetimi, SPV’nin uygulanmamasının nükleer anlaşmanın geleceğini tehlikeye attığını ve anlaşmanın ihlali anlamına geldiği uyarısında bulunuyor.
Yeni yılın 2018’e göre daha zor geçeceği beklentisi olan ve bunu bizzat dini lider Ali Hamaney’in ağzından duyan İranlıların, 2020 yılında ABD’de başkanlık seçimlerini beklemek dışında bir alternatifi görünmüyor ve İran’ın 2020’ye kadar ayakta kalabilme mücadelesi vereceği anlaşılıyor.
İran’ın büyük umutlarla hayata geçmesini beklediği SPV, Avrupa’nın İran’dan Mali Eylem Görev Gücü’ne (FATF) üye olması ve Terörizmin Finansmanıyla Mücadele Konvansiyonu’yla (CFT) uyumlu yasalar çıkarmasını şart koşmasıyla birlikte şimdilik ertelenmiş gibi görünüyor.
Yorum ekle