Atölye

Web sayfasının hitini artırmanın yolu sosyal medyada gizlidir

Faik Almendi – Web yazılımcısı 
Medya Sanat Merkezi – Dijital Medya Okulu 

2000’li yıllarda Yurt Haber Ajansı ile dijital medyada çalışmaya başladım. Yurt Haber Ajansı, bir haber ajansıydı. Orada online sistemleri kullanmamızdaki hedef; sahadaki muhabirlerimizden veri akışını daha hızlı sağlamak ve insanlara Yurt Haber Ajansı’nın web sitesinden(yha.com.tr) editörlerin oluşturdukları haberleri göstermekti. Daha 2000’di.

O dönemler ntvmsnbc, Hürriyet web siteleri popülerdi. Başlangıcımızdaki hedef sahadaki içeriği hızlı bir şekilde almaktı. Çünkü muhabir haberi kamerayla çeker, otobüse verir, ertesi gün otogardan o kaset alınır, editörler kaseti izler ve haberini yapardı. Biz bunu FTP ile yaptık o zamanlar. FTP ile video upload etmek çok kullanılan bir şey değildi. Muhabirler çektikleri görüntüyü FTP ile upload etmek suretiyle biz gönderir oldular. Her şey bilgisayarda, herkesin gördüğü yerde iyi şekilde çalıştı. Benim ilk görevim; editörlerin hazırladığı haberi kopyalayıp web sayfasına koymaktı. Çünkü her şey statikti. Sonra dinamik bir şeyler yapmaya karar verdik. Editörlerin yazdığı haberin otomatik siteye gitmesini hedefledik. Şu an sıradan gelebilir ama o zamanlar bunu bilen yoktu. Editörün yazdığı, web sayfasının güncellediği bir hale getirdim.  Buna veri tabanı deniyordu. Bütün haberler editörler tarafından veri tabanına bir ara yüz aracılığıyla yazılır ve veri tabanında bir ana sayfa ve bir detay sayfası okur datayı ve sizin yaptığınız sayfada yazılarınız görüntülenirdi.

2002’ye kadar Yurt Haber Ajansı böyle devam etti. 2003’te de Haber7.com’u yapmaya başladık. O yıllardaki popüler haber siteleri; Habertürk, ntvmsnbc, Hürriyet, İntenethaber’di. Popüler olan üç-dört haber sitesi vardı. Şimdi popüler olanların sayısı yok. Haber7.com’u yaparken sektörde var olanların arasına giriyorduk. İyi bir şey yapmamız gerekirdi. Oyuncu çok yoktu fakat büyük oyunculardı. Var olmak için iyi bir şey yapmak gerekirdi. Dolayısıyla bütün kurgu sitenin kolay ve hızlı olabilmesiydi. Ziyaretçi siteye girdiğinde haberi hemen görmeliydi. Yakın plan ve arka plan gibi haberi çeşitlendiren durumlar vardır. Haberle alakalı yeni bilgiler geldiğinde bunları ekleyebileceğiniz sitenin buna uygun kabiliyeti olmalı. Sitede bu tarz aksiyonları alabilecek yetenekler gerekir. Haberle alakalı yeni detay geldiğinde diğer haberle ilişkilendirmeniz lazım. Web sitesine giren haberi okuduğu zaman onunla alakalı diğer haberlere yönlendirecek şeyler de o sitede olmalı. Bunlar, haber sitesinin gereksinimlerini oluşturan konulardır. Haber7’yi yaparken bunlara dikkat ederek yaptık. Bu durum editörlere biraz editöryel yük getirdi. Haber7.com hızlı çalışan ve insanlara aradıklarını veren haber sitesi haline geldi.

Faik Almendi

Server kapasiteleri genişletildi, maliyetler düştü

Konu sadece haberi hızlı vermek değil. Aynı zamanda sitemizin anlık gelişmelerde ziyaretçisine cevap verebilme özelliğidir. Eskiden deprem olduğunda hangi site ayakta kaldıysa o ayakta kalan siteden insanlar bilgi almaya çalışırdı. Şimdi böyle şeyleri az görüyoruz. Her şey daha ulaşılabilir oldu. Server kapasiteleri daha genişletilir oldu, maliyetler düştü. Eskiden otuz bin liraya bir-iki server kiralarken şimdi o paraya server havuzu kuruluyor. Dolayısıyla işin teknikçileri işi daha kolay ve daha iyi yapabilir oldu.  Ama teknolojinin gelişmesiyle bu haber sitelerine ve benzer mecralara erişen cihazların daha güçlü şekilde erişme durumu ortaya çıktı. Cihazlar güncellediğinden, kapasiteleri arttığından sebep web sitelerinden daha çok data çekme gibi hadiseler ortaya çıktı. Bundan sebep arka tarafta teknik ihtiyaçlar arttı. Ama bu teknik ihtiyaçları karşılayacak zemin olduğundan güçlü web sayfaları yapabildik.

Her sistemde bir şeyler yapılabilir ama bütçeye uygun sistem önemlidir. Windows teknolojileri kullanılırsa lisans maliyetleri gibi çok maliyet çıkar, Linux açık kaynak kodlu sistem kullanırsanız maliyetler daha az olur Windows teknolojileri kullanılırsa daha fazla yazlım deneyimi gerektirir, datnet ile web sayfası yapmak mümkündür fakat web sayfasını yapacak adamın daha mühendis olması gerekir.           Açık kaynak kodlu bir şeyle geliştirecekse mühendis olması gerekmez, alaylı da olsa PHP ile kodlar ver bitirir. Bu daha az maliyetli olur. Her sistemin de son sürülümü vardır.

Sade tasarımlar haber sitesi için en doğru seçimdir

Bir haber web sitesinin tasarımı çok önemlidir. Mesele tasarımının göze ağır gelmesi değil, sayfanın ağırlığını oluşturmaması. Çünkü web sayfasının haber içeriğiyle, fotoğraflarıyla, videolarıyla o sayfayı dolduracaksınız. Birde tasarımda çok fazla resimler, ikonlar filan meseleleri girerse o web sayfası açılmakta güçlük çeker. Daha sade tasarımlar haber sitesi için en doğru seçimdir.

User Experience web sitesinde en önemli şeydir

Web sitesinin User Experience (UX) ekibi olmazsa olmazıdır. User Experience yaptıktan sonra da öğrenebileceğiniz bir şeydir. User Experience var olan bir şey üzerinde kullanıcılarınızın deneyimlerini topladığınız ve datanızı ondan çıkardığınız sonuçtur. User Experience ile alakalı yabancı dilde çok makale vardır. O makalelerden de çok bilgi toplanabilir. User Experience web sitesinde en önemli şeydir. Manşeti koyduğunuz yer, üst manşeti koyduğunuz yer, reklam alanları ve pek çok yer UX ihtiyacı gerektirir. “Burası reklam sitesiymiş” dedirtmeyen ama reklam algısını da oluşturup, ilgiyi çekip, tıklattırması gerekir. UX gerekli kişilerdir. Şu an çok fazla insanın ilgisini çekmeyen bir alanmış gibi görünse bile yakın gelecekte UXcileri çok arayacağız. Çünkü UX’i iyi olan web sayfaları diğerleinin önüne geçecek. Google’ın tek arama çubuğu büyük bir buluştur. Tek arama çubuğu her şey oldu. Bu, bir UX’dir. UCciler buluş sahibi insanlar haline gelecektir.

CEO ve internet haberciliği

CEO internet haberciliğinde çok önemlidir. Anahtar kelimeler, etiketler CEO’yu etkiler. CEO’culara para kaptırmayın. Her site üste çıkmak ister.  Herkes web sayfasını öne çıkarmak istiyor. Web sitesini geliştirirken, içeriğini oluştururken CEO’yu etkiler. Şöyle düşünelim; Google, reklamdan para kazanıyor. Biz nasıl bir mecra sahibi olarak müşterimizi memnun etmeye çalışıyorsak Google da arama yapmaya çalışan herkesi memnun etmeye çalışıyor. “Afrin operasyonu” kelimesiyle alakalı bir şey arıyorum ve Google’in ilk önüme koyduğu on link Afrin operasyonuyla ilgili olmalı. Eğer olmazsa Google’ın benim için bir anlamı yok. Google, dolandırılmamaya çalışıyor, kendisini müşterisi adına doğru yere koymaya çalışıyor ve arka tarafta bunu süze birçok kriteri var.

Bu kelime linkte geçiyor mu?

Bu kelime “title” da geçiyor mu?

Bu kelime spotta geçiyor mu?

Gibi Google’ın pek çok kriteri var. Haberin içeriği değil, sayfaların doneleri bunlar. Bir web sayfasının başlığı olur, URL’si olur, sayfanın açıklaması olur ve içinde text olur. Google’ın index motoru bütün bunlara bakar, her şey yerli yerindeyse bu sayfa “Afrin operasyonu” sayfası olarak karşımıza çıkar. Ayrıca o sayfaya gelen başka linkler var mı, yönlendirmeler var mı, “Afrin operasyonu” ile alakalı içerik yüklenmesi yapılmış mı gibi durumlar da sayfanın değerini arttırır. Hepsi varsa Google aramasında bu sayfayı en üste çıkarır. Çünkü gerçekten doğru bir sayfadır o ve müşterisini en önce onu vermek ister. Sayfalar gerçekliğinden uzaklaştıkça alt sıralara doğru gider.

Web sayfaları önceden haber yapar. “Sayısal loto 30.hafta çekilişi” haberi yapar ama daha otuzunca haftaya yirmi beş hafta vardır. Yirmi beş hafta önceden haber yapmasının nedeni Google’ın onu indekslemesi ve önden o sayfayı girmesidir. Bu tür şeyler işe yarar ama aldatmacadır. Sayfayı öne çıkartır. CEOcuları sizin arka planınızın Google’ın istediği şartlarda yapılmasını sağlar. Sizin yazılım ekibinizle CEOcular bir araya gelerek sitenin ön plana çıkmasını sağlar. Google’ın “Adwords” diye bir şeyi var.  Adwords’e siz reklam verirsiniz. Bir bakarsınız birisi sizin üzerinizde. İkiniz de aynı ürünü satıyorsunuzdur. Reklam verirken kullanılan kelimeler, linkler, reklamın başlığı, reklamın açıklaması, reklamı tıklarken gittiği sayfa bunların hepsinde doğrulama var. Bunların hepsi birbiriyle örtüşüyorsa o reklam en önde çıkar. Google popüler arama datalarını paylaşıyor. O datalara göre içeriğinizi üretebilirsiniz.

“Afrin Operasyonu” ile ilgili haber yapacaksınız. Bu günün en çok aranan kelimesi “Diriliş Ertuğrul”. “Afrin Operasyonu” haberinizin içine “Diriliş Ertuğrul” kelimesini nasıl sokacaksınız? Önce kendi içeriğinizi doğru konumlandırın. İçeriği, etiketi, başlığı, spotu, metni ile haberi doğru konumlandırmanız gerekli. Editör, editörlük yapmalı. İçerideki işler editörde biter. CEOcular da yönlendirecek insanlardır. Onlar sizin kullandığınız teknolojiyi düzelteceklerdir. Çünkü Google hiç durmuyor, her hafta bir şeyleri güncelliyorlar, her gün yeni bir şey icat ediyorlar. Google, duran mekanizma değil. Google’ın arka kapısını bulanlar oluyor. Bu nedenle müşteri memnuniyetsizliği oluyor. Bu durumda UX geri dönüşleri kötü oluyor. Aranılan şeyle bulunan sonuç arasında büyük farklar oluyor. Arayan, istediğini bulamıyor. Google, bunun önüne geçmeye çalışıyor.

Web sayfasının hitini artırmanın yolu sosyal medyada gizlidir

Web sayfasının ve haberin hitini artırmanın yolu sosyal medyada gizlidir. Sosyal medyada sizin müşteriniz. Örneğin, dükkan açıp ekmek satacaksınız. Etrafının kalabalık olduğu yere dükkan açarsınız. Haberi okuyan kişi internette. İnternette de sosyal medyada. Belki de haber sitesine eğildiğinizden çok sosyal medyaya eğilirsiniz. Çünkü müşteriniz orada. Kendinizi orada gösterip haberinize tıklatmanız lazım. Takipçi satın alıyorlar ve buna benzeri şeyler yapıyorlar. Bunlar da bir yoldur. Ama kendiliğinden oluşan profil, satın aldığınızdan daha etkilidir. Kendiliğinden oluşan profildeki insanlar gerçekten o insanı takip etmek için o sayfadadır. O yüzden etkileşimi o sayfanın daha fazladır. Kendiliğinden, gerçekten oluşmuş bir kitle, sayısı önemli değil, daha etkilidir.

Lüzumsuz yere insan kapasitesini doldurmak sosyal medyada etkili değildir. Altı dakikalık video koymaya gerek yok. Lüzumlu kısım bir dakikanın veya iki dakikanın içerisindeyse geri kalan kısmı silmek gerekli. Videonun uzun olması demek, o sayfada daha uzun kalınacağı anlamına gelmez. Haber kısaysa takipçi bir sonraki haber geçer. Amaçta haberleri tek tek okutmak değil mi? Bir dakikalık haberi izlediler ve diğer bir dakikalık habere geçtiler. Verilecek mesaj başta verilir. Mesajın sonuna saklandığı kaç video izlediniz? Editörler son on beş saniyede mesajı veriyorsa öndeki kısımları kesip atsınlar. Bu şekilde çok daha etkilidir.

Video altyapı sistemleri

Haber sitesinde işin medya-içerik tarafı teknolojinin başka tarafıdır. Çünkü orada web server dediğimiz web sunucuları değil, medya server denen özel işletim sistemleri ve özel sunucu gibi durumlar girer. Videoyu çeken kişi videoyu bilgisayarına yükleyecek ve oradan da servera yükleyecek. Birçok platformda, multi-platform, izlenebilir hale getirmek için videoyu teknik olarak çevirmek gerekmektedir. Ham videonun mobilde, bilgisayarda, smart tvlerde de izlenebilmesi için çevirmek gereklidir. Bunlara multi-platform denir. Videoları multi-platform haline getirmek gereklidir. Bunların hepsi teknik şeylerdir, editörlükle alakası yoktur. Editörler sadece videoyu hazırlar ve ondan sonrasını teknikle ilgilenen kişilerin elindedir.

Videonun hızlı açılmasını sağlamak, internet hızınıza göre videonun kesilmeden devam etmesini sağlatmak teknik arkadaşların kabiliyetindedir. Çevirme işlemini yaparken kullandığı metot, onun barındırdığı sunucunun içeriği ve bunun gibi şeyler videonun hızını belirleyen etkenlerdir. Bunu da en iyi yapan Youtube’dur. Video Processing denen video işleme bambaşka bir alandır. Youtube’un da işi budur. Youtube’un işi haber yazmak, gazete çıkarmak filan değildir. İşi sade ve sadece videodur. Youtube’u web sitesinde kullanmak bu yüzden akıllıcadır. Ama “kendi içimizde çözeceğiz, reklam paylarımızı Youtube’a kaptırmayacağız, kendimiz yaparız” dediğinizde patronlar paraya kıymalı. Yurtdışında video altyapı hizmeti veren şirketler vardır. İşleri budur. Kendi mecraları yoktur ama size kendi videolarınızı yükleyebileceğiniz ve alt payınızı sağlayacak şirketler aylık para ister ve videolarınızı onların gösterdiği şekilde, onların gösterdiği sisteme yüklersiniz. Bunları sizin teknik ekibiniz yapar ve böylece kendi videolarınıza kendi reklamlarınızı alırsınız. Ama reklam geliri kaygınız yoksa bu tür maceralara gerek yoktur. Videolarınızı Youtube’a yükleyin ve kendi sayfanıza yapıştırın. Youtube’un reklam gelir paylaşımlı programları da var. O zaman Youtuber olun, çok popüler bir şey.

Sitenin hızını, haberin eklenme hızını etkiler

İyi bildiğiniz bir konu varsa, şahsınıza web sitesi yapacaksanız iyi bildiğiniz konudan gidersiniz. Hürriyet, Yeni Şafak, Sabah bunları yenemezsiniz. Yenebilirsiniz… Ciddi bir medya şirketi sektöre girer. Maddi planını hazırlamıştır, iş planını oluşturmuştur, departmanlarını oluşturmuştur, reklam ve muhabir bağlantılarını da kurmuştur. O şirket sektöre girer ve başarılı olabilir. Ama tek başına Haber7 gibi sitelere rakip olmak hayaldir. Alanında iyiysen korkmayıp açabilirsin. Hatta Youtuber, instagramcı olun ve oralarda yapın. Haber sitesi olmasa da olur. Hep İnstagram, Facebook, Youtube diyoruz… Haber sitesi için en önemli alanlardır buralar. Keşke editörlerini bu alana yönlendirseler. Editörlerinin bireysel olarak iyi oldukları alanlara yönlendirse. Çünkü editörden haber sitesine geri dönüş olacak, birbirlerine referans olacaklar. Kendilerini geliştirecekler. Editörler gelişimini sitede kullanacak.

Patronlardan bazen öyle istekler gelir ki bütün arkadaki teknik yapınızı değiştirmeniz gerekir ya da araya bir şey sokmanız gerekir. O araya soktuğunuz şey, teknik olarak sizin kurduğunuz düzeni yok eder. Sitenin hızını, haberin eklenme hızını etkiler. Bir haberin eklenme süresinin bir dakikayı bulmaması için çabalardım. Bu hız anlık durumlarda habercilerin birbirine attığı gol anı durumlarıdır. Gol attıran taraf olmayı severdim. Benim panelimin en hızlı girilen panel olmasını isterdim ve mesai arkadaşlarım bütün herkese gol atsın isterdim. Çünkü diğer editör fotoğrafını girecek, videosunu ekleyecek, üç dakika geçecekken biz hepsini otuz saniyede verirdik. Editör panelinin yavaşlığında sadece başlık girer ve “Ayrıntılar gelecek” yazıp gönderir. Ayrıntılar elinde olsa bile diğer unsurlarını sitesine toplaması zaman alıyor. Fotoğraf, video, bilgi elinde ama paneli yavaştır. Hatta bazıları “Ayrıntılar gelecek” cümlesini spota yazıyor. Biraz iş bilmek yazılımcıdan bir şey isterken yazılımcının size iyi bir şey verip veremeyeceğini belirler. Biraz bu konulara hakim olmakta fayda var.

Renklerin algısı

Renklerin algısı vardır. Kırmızının ve diğer renklerin bir anlamı vardır. Ama o rengi nerede kullandığın önemlidir. Benim üzerime kırmızı koyun, bu hiçbir şey ifade etmez. Ama kırmızıyı başka yere koyun, kırmızı değerini orada bulur. Renk mühendisliğine girip bir şey yaptıracaksanız neyin yanında kullandığınızın ve ne ölçüde kullandığınızın önemlidir. Seçilen renklerin bir algısı vardır. Örneğin turizm ile alakalı bir şey yapacaksanız turizm algısı oluşturan renkler seçmek gereklidir. Turuncu, turizm algısını oluşturur. Sadece rengi seçmek yetmiyor. O rengin ölçüsünü, kaç piksellik alanda o renk algıyı oluşturduğunu belirlemek gerekiyor. Sitenin sol tarafının tamamını kırmızı yapmak, kırmızıyı sekiz yerde kullanmak kırmızıdan beklediğin algıyı oluşturmaz. Kırmızı, oralarda misyonunu tamamlayamayacak. Çünkü şablonunda kırmızıyı nasıl kullanacağını bilmek kırmızının misyonunu tamamlatır.  Eğer işin içinde bir mühendislik yoksa hangi rengi seviyorsanız onu yapın ama cart renkler de olmasın. Sitedeki renk yoğunluğu çok fazla olmamalı ve birbiriyle uyuşan renkler olmalı.

İş logoda başlar. Logonu yaparken kullanılan renk, şekli, teması gibi şeylerde başlar. Daha sonra bütünlüğü bozmasın diye sitede o logodaki renkleri kullanılabilir. Hiçbir şeyde çok fazla renk kullanmayın. Böylece baskı maliyetleri de düşer. Kartvizit, broşür gibi şeylerde fazla renk maliyeti arttırır.

Google’daki reklam tıklanınca paraya döner. Mesela web sitelerine Toshiba reklam verecekse gösterim başına verir. Ama Google’ın kodunu koyarsan gösterim başı değil tık başına para verir. Alınacak reklamı sitenin sahibi seçebilir. Sitenin hedef kitlesini iyi bilen sahibi olduğu için hedef kitlenin neyle ilgilenebileceğini de sitenin sahibi bilir. Kitleye uygun reklamlar gelirse reklamlar tıklanır.

Yorum okumak bir farkındalık oluşturur

Okuduğunuz yorumların size bir katkısı vardır. O yorumların bir sonraki habere katkısı vardır. Farkında olmadan yorum okumak bir farkındalık oluşturuyor. Yorumlar, ufuk açıcıdır. Sıradan bir haber değilse, bir misyonu ve vizyonu varsa o haberin altına gelecek yorumlar farkındalık ortaya çıkarır.