Özel Haber / Çeviri
Birçok Amerikalı pilot, Pazar günü 157 kişinin ölümüyle sonuçlanan Etiyopya kazasından aylar önce aynı model olan Boeing 737 Max hakkında şikayetlerini iletmişti.
İlk defa The Dallas Morning News tarafından haberleştirilen şikayetler, ABD Federal Havacılık İdaresi’nin (FHİ) Çarşamba günü Max 8 ve Max 9 uçaklarına hava yasağı getiren acil kararından önce dillendirilmişti.
FHİ, Pazar günü yere çakılan Etiyopya Havayolları uçağının Endonezya’da Ekim ayında 189 kişinin ölümüyle sonuçlanan Lion Air uçuşuyla tipik benzerlikler gösterdiği için uçaklara hava yasağı koyduğunu belirtti.
FHİ adına görevli kazaların araştırılmasından sorumlu başkan yardımcısı Steven Gottlieb, ‘Etiyopya uçaklarının uçuş rotasının Lion Air uçuş rotası ile bir benzerlik gösterdiği açıklık kazandı’ dedi.
Pazar günü gerçekleşen Etiyopya kazasından çok önce, Ekim ve Kasım ayında Max 8 hakkında en az beş şikayet vardı. Ekseriyetinde ise kalkıştan kısa bir süre sonra uçağın burnunun aşağı yöneldiği ve oto-pilotta sorunlar olduğundan bahsedilmişti. Bir pilot, Max 8 hakkındaki uçuş el kitabının ‘utanç duyulacak kadar kifayetsiz’ olduğunu yazmıştı.
Bir diğer pilot, uçağın MCAS (Maneuvering Characteristics Augmentation System) hakkındaki talimat eksikliğine binaen, ‘Bir üreticinin, FHİ, ve havayollarının bu uçağı evvelki modellerden ayıran komplike sistemleri anlamasını sağlayacak gerekli eğitim verilmeden yahut yeterli kaynak ve bilgi sağlanmadan pilotlara bu uçakları kullandırtması hayli insafsız’ diye belirtmişti.
Morning News’e göre Max 8 tipi uçaklara yüklenen ve bir güvenlik sistemi olan MCAS, uçaklar havada tutunma sürelerinin altına düştüğünde kendi kendini düzeltmeye yarayan bir sistem. Uçağın burnu kalkış sonrasında yukarıya doğru seyrettiğinde sistem otomatik olarak devreye girip burnu aşağı çekme özelliğine sahip.
‘Çok merak ediyorum daha bilmediğim neler var?
Uçuş el kitabı eksik ve neredeyse ‘utanç duyulacak kadar kifayetsiz’
Birçok şikayette de pilotlar uçağın kalkışın akabinde burnunun aşağı yöneldiğini belirtmişti.
Pilotlardan birisi, kalkış sırasında oto-pilotu aktifleştirdikten sonra, ‘iki-üç saniye içinde uçağın burnu aşağıya doğru meyletti’ diye yazmıştı. Oto-pilot devreden çıkarılınca, kaptan yükselişe devam edebilmiş ve uçuşun kalanı sorunsuz geçmişti.
Pilot şöyle yazmıştı: ‘Havalanmayı uzun uzadıya tartıştık ve otomatik kontrol kurulumu ve uçuş profilini tekrar değerlendirdim fakat uçağın neden şiddetli bir şekilde burun aşağı gittiğine dair bir emare bulamadım.’
Bu şikayetler, Endonezya’da düşen ve 189 kişinin ölümüyle sonuçlanan Boeing 737 Max 8 kazasından sonra seyir defterine yazılmıştı.
ABD Federal Havacılık İdaresi (FHİ), NBC News’in şikayetler hakkındaki sorularını yanıtlamayı reddetti.
Kazalara ve şikayetlere rağmen (havacılık uzmanları ve tüketici destekçilerinin Max 8’in uçuşa yasaklanması yönündeki taleplerine ek olarak) FHİ, Çarşamba akşamı gerçekleşen kazaya kadar Boeing 737 Max 8 tipi uçakların güvenli olduğunda diretti.
Pazartesi gecesi bir açıklama yapan Boeing, 737 Max filosunun uçuş kontrol yazılımları için ‘önümüzdeki haftalarda’ acil güncelleme yapılacağını duyurdu. FHİ, Nisan soyuna kadar bu değişiklin yapılmasını sağlayacak.
Şikago temelli şirket, FHİ’nin fikrini desteklediğini ve Max 8 ve Max 9 tipi uçaklardan müteşekkil 371 uçaklık küresel filonun tamamının uçuşa yasaklanması yönünde tavsiyede bulundu.
Dev uçak üreticisi, ‘Boeing, FHİ’ye, -uçağın güvenliğinden emin olmak amacıyla çok temkinli olmak suretiyle- geçici olarak bütün filonun faaliyetlerinin askıya alınmasını tavsiye etme konusunda bir karar aldı’ şeklinde açıklama yaptı. ‘Soruşturmayı yürütenlerle birlikte, kazaların nedenini anlamak için elimizden gelen her şeyi yapıyor, bir daha böyle bir şeyin gerçekleşmemesi için güvenlik artırımı konusunda çalışıyoruz’ şeklinde ek açıklamalar yaptı.
‘Etiyopya’daki kazaya neyin sebep olduğu hâlâ net değil. Uçağın kara kutusu Çarşamba gecesi incelenmek üzere Fransa’ya gönderildi.’
Addis Ababa’dan Nairobi’ye rotasıyla yola çıkan uçak, kalkıştan 6 dakika sonra düşmüştü.
Haber: Kalhan Rosenblatt – Jay Blackman
Kaynak: NBC News
Çeviri: Oğuzhan Dursun
Yorum ekle